فرهنگ جهاد و شهادت در زبان استعاری شاعر انقلاب اسلامی، حسین اسرافیلی

امروزه ادبیات در کنار فیلم، موسیقی، ماهواره، نقاشی و مانند آن، یکی از رسانه‌های مؤثر برای انتقال اندیشه و فرهنگ است. از دیرباز با توجه به زمان و شرایط، همواره از جلوه‌های مختلف ادبی استفاده شده است. در کشورهای اروپایی و غرب، به‌خصوص بعد از رنسانس، از ادبیات داستانی به‌ویژه رمان پررنگ‌تر از جنبه‌های دیگر ادبی برای القای جهان‌بینی موردنظرشان به سایر کشورهای دنیا بهره‌برداری می‌شود، اما در ایران با توجه به پیشینه و شرایط تاریخی، اجتماعی، دینی و فرهنگی و نیز ذوق و قریحۀ ایرانیان، همواره شعر بیشتر از سایر هنرها مورد توجه بوده است. یکی از شاعران معاصر که برای بیان و انتقال فرهنگ، اندیشه و عقاید خود به مخاطبان، از زبان استعاره استفاده کرده، حسین اسرافیلی است. استعاره از رساترین و هنری‌ترین شیوۀ بیان در شعر است که از گذشته مورد توجه شاعران بوده است. این جستار بر آن است تا به این فرضیه جواب دهد که آیا زبان استعاری می‌تواند در خدمت یک فرهنگ و آرمان باشد یا نه؟ اگر این‌گونه است، آیا اسرافیلی توانسته است زبان استعاره را در خدمت فرهنگ جهاد و شهادت به کار گیرد؟ با مطالعه مجموعه اشعار اسرافیلی و استخراج استعاره‌های به کاررفته در آثار وی، ابتدا استعاره‌ها را از نظر ساختار مصرّحه و مکنیّه طبقه‌بندی کرده، سپس آنها را از دو منظر معنا و مفهوم و نیز زیباشناختی و هنری بررسی کردیم. برای تحلیل موضوعی استعاره‌های اشعار او از نمودار آماری بهره بردیم و نتیجه گرفتیم که هم از نظر هنری و هم از نظر معنا و مفهوم، بیش از 90 درصد استعاره‌های شعر وی در خدمت فرهنگ ایثار و شهادت است و از این نظر، یکی از موفق‌ترین شاعران در عرصۀ ادبیات پایداری و شعر متعهد به‌شمار می‌رود.